Συνέντευξη του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
στον Ανδρέα Πιμπίσιη
Ένα μήνα πριν την αναμέτρηση του Μαΐου, τα μηνύματα που βγαίνουν μέσα από τις τάσεις του εκλογικού σώματος όπως αυτές καταγράφονται από τις δημοσκοπήσεις δίνουν κάποια ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία. Στην ανάλυση που κάνει μέσα από τη συνέντευξη του στον “Φ” ο γνωστός εκλογολόγος Γιάννης Μαυρής καταδεικνύει πως θα πρέπει πλέον να μιλάμε για εκλογές της νέας εποχής που επηρεάζουν το κομματικό σύστημα της Κύπρου. Σ’ αυτές τις εκλογές της νέας εποχής όπως αποτυπώνονται σήμερα μέσα από τις δημοσκοπήσεις και ενδεχομένως στις 22 του Μάη να αποτυπωθούν και από το εκλογικό αποτέλεσμα, δίνονται τα εξής σημαντικά στοιχεία:
Πρώτον, οι Κύπριοι και κυρίως οι νέοι δείχνουν μια τάση απομάκρυνσης από τα πολιτικά δρώμενα του τόπου.
Δεύτερον, αυτή η τάση αποχής επηρεάζει αρνητικά περισσότερο τα μικρομεσαία κόμματα παρά τα δύο μεγάλα.
Τρίτον, ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ δεν αποκλείεται στις εκλογές του Μάη να παρουσιαστούν με ψηλότερα ποσοστά και περισσότερες έδρες σε σύγκριση με το 2006.
Τέταρτον, η νέα Βουλή θα είναι εξακομματική, αλλά με σαφή διαφοροποίηση εδρών προς όφελος των δυο μεγάλων.
Πέμπτον, ενισχύεται ο δικομματισμός σε επίπεδο Βουλής αλλά όχι μέσα στην κοινωνία.
– Ποια είναι η αποτίμηση σας από την τελευταία δημοσκόπηση του ΡΙΚ και ποιο είναι το συμπέρασμα που βγαίνει μέσα από αυτή;
– Το πρώτο συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε είναι ότι δεν υπάρχουν σημαντικές μεταβολές από τον προηγούμενο μήνα. Δηλαδή η εικόνα που βγαίνει από τη δημοσκόπηση είναι μια σχετικά παγιωμένη κατάσταση συσχετισμού δυνάμεων. Το οποίο σημαίνει ότι μέχρι στιγμής δεν έχει εκδηλωθεί μια δυναμική της προεκλογικής εκστρατείας των κομμάτων. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά μέχρι στιγμής δεν βλέπουμε μια τέτοια δυναμική. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι πως διαπιστώνουμε για πρώτη φορά πολύ χαμηλό ενδιαφέρον για τις βουλευτικές εκλογές. Νομίζω είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται τέτοια έλλειψη ενδιαφέροντος σε βουλευτικές εκλογές. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι μια σαφής ένδειξη για τη νέα φάση της πολιτικής ζωής στην Κύπρο. Είναι ένδειξη της απαρχής της κρίσης του κομματικού συστήματος.
Και το τρίτο στοιχείο, και το οποίο είναι και πιο ανησυχητικό, είναι ότι όχι τόσο στην πρόθεση ψήφου αλλά σε άλλους δείκτες που αφορούν στην πρόθεση συμμετοχής στις εκλογές, εξακολουθεί να καταγράφεται μια σοβαρή τάση αποχής, ιδίως ανάμεσα στις νεότερες γενιές ψηφοφόρων. Άρα είναι πολύ πιθανόν η αποχή να είναι αυξημένη σε σχέση με τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές του 2006 αλλά και σε σχέση με τις προεδρικές του 2008. Δεν πιστεύουμε ότι θα προσεγγίσουν τα επίπεδα των ευρωεκλογών. Αλλά εκ των υστέρων φαίνεται τελικά πως και οι ευρωεκλογές, παρά το γεγονός ότι συχνά υποτιμούμε τη σημασία τους και εύλογα γιατί έχει να κάνει με το χαρακτήρα τους, εντούτοις αυτή η τάση που εκδηλώθηκε πρόπερσι στις ευρωεκλογές ίσως δεν είναι τελικά τυχαία. Ίσως να είναι και αυτή μια ένδειξη που αποτελεί την απαρχή των εκλογών της νέας εποχής.
Συμπερασματικά, έχουμε να κάνουμε με τις πρώτες εκλογές της νέας εποχής, έτσι όπως και να την περιγράψει κανείς, οι οποίες τελικά εμφανίζουν αρκετά αρνητικά στοιχεία.
– Τι γίνεται με τα κόμματα;
– Αυτό που φαίνεται και μέσα από τη δεύτερη δημοσκόπηση, είναι ότι ο Συναγερμός διατηρεί ένα προβάδισμα στην αναμέτρηση, δεν είμαστε σίγουροι για τη διαφορά. Η εκτίμηση για τη διαφορά είναι ακόμα πιο επισφαλής και το περιθώριο σφάλματος στη διαφορά πρώτου και δεύτερου κόμματος στις δημοσκοπήσεις είναι πάντοτε πολύ μεγαλύτερο. Δεν είμαστε σίγουροι ότι αυτή θα είναι η τελική διαφορά. Εκείνο το οποίο είναι πολύ πιθανό είναι ότι τα δύο μεγαλύτερα κόμματα ίσως και λόγω αποχής, αλλά και λόγω χαμηλού ενδιαφέροντος θα εμφανίσουν ποσοστά υψηλότερα από τα ποσοστά του 2006. Ποσοστά που θα προσεγγίζουν ακόμα περισσότερο αυτά των ευρωεκλογών του 2009 και ενδεχομένως τις βουλευτικές του 2001.
Η εικόνα που προκύπτει για το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ είναι πως υπάρχει μια τάση συμπίεσης των ποσοστών του λεγόμενου κεντρώου χώρου. Περιμένουμε χαμηλότερα ποσοστά από αυτά των προηγούμενων βουλευτικών. Και υπάρχει και μια τάση συμπίεσης των άλλων δύο μικρότερων κομμάτων, του ΕΥΡΩΚΟ και των Οικολόγων. Τα οποία ωστόσο και με βάση τα στοιχεία που έχουμε μέχρι σήμερα είναι πιθανότερο ότι θα εκπροσωπηθούν και στην επόμενη Βουλή. Επομένως, δεν προβλέπουμε να αλλάξει ο εξακομματικός χαρακτήρας της νέας Βουλής. Περιμένουμε να είναι αυξημένες οι έδρες των δύο πρώτων κομμάτων και επομένως περιμένουμε μια ανατροπή του 18-18.
– Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη αποχή αλλά ευνοούνται τα δύο μεγάλα κόμματα;
– Αυτό είναι λογικό και ευνοούνται γιατί η τάση αποχής αφορά είτε στη λεγόμενη ψήφο διαμαρτυρίας, δηλαδή τους νεότερους ψηφοφόρους που είναι πιο κριτικοί και απαιτητικοί και πιο δυσαρεστημένοι απέναντι στα κόμματα. Εάν επιλέξουν να απέχουν, αυτή η διαμαρτυρία τους θα εκφραστεί δια της αποχής και αυτό σημαίνει ότι τα μεγάλα κόμματα που κρατάνε τους περισσότερο παραδοσιακούς ψηφοφόρους και κατά κανόνα μεγαλύτερης ηλικίας θα διατηρήσουν τις δυνάμεις σ’ ένα συρρικνωμένο εκλογικό σώμα. Άρα ποσοστιαία είναι πιθανό να είναι αυξημένη η δύναμή τους.
– Έστω κι αν αριθμητικά χάσουν ψήφους σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές;
– Αυτοί που θα ψήφιζαν τα μικρότερα κόμματα επιλέγουν τελικά την αποχή και όχι την ψήφο διαμαρτυρίας. Επομένως η αποχή αντί της ψήφου διαμαρτυρίας επηρεάζει τα μικρότερα κόμματα. Εάν επέλεγαν την ψήφο διαμαρτυρίας τότε θα συμπίεζαν τα ποσοστά των κομμάτων ενώ τώρα δεν τα συμπιέζουν. Η διαφορά δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι τόση όπως φαίνεται σήμερα. Μπορεί να είναι και μικρότερη, ενδεχομένως και μεγαλύτερη. Δεν το ξέρουμε αυτό το πράγμα. Είναι βεβαίως και οι ψηφοφόροι του εξωτερικού οι οποίοι δεν αποτυπώνονται σε δημοσκόπηση που γίνεται στην Κύπρο.
Είναι γι’ αυτό που είμαστε επιφυλακτικοί σ’ ό,τι αφορά το μέγεθος της διαφοράς.
– Αυτή η τάση αποχής εντοπίζεται περισσότερο στα μεγάλα κόμματα ή στα μικρομεσαία και μιλώ για τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους και όχι τους νέους;
– Πιστεύω ότι αυτό αφορά περισσότερα τα μικρά κόμματα, απ’ ό,τι φαίνεται από τις μετρήσεις.
– Κι αυτό έχει να κάνει με την όλη πολιτική κατάσταση στην Κύπρο και τις θέσεις των κομμάτων;
– Πιστεύω ότι έχει να κάνει με την κρίση εμπιστοσύνης στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς που δείξαμε με την έρευνα του ΡΙΚ. Η οποία κρίση αφορά πρωτίστως στη Βουλή, τα κόμματα και τους πολιτικούς κι έχει οδηγήσει σ’ αυτό που όλοι αναγνωρίζουμε κατά καιρούς, στη λεγόμενη απαξίωση των πολιτικών. Το οποίο σήμερα έχει και πρακτικές συνέπειες. Οδηγεί σταδιακά ένα τμήμα του εκλογικού σώματος στην έξοδο, στην επιλογής της αποχής. Το βλέπουμε στην Ελλάδα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό λόγω της κρίσης, το βλέπουμε σε πρώιμο στάδιο και στην Κύπρο. Είναι βέβαιο ότι τυχόν επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης θα έχει επιπτώσεις και στην πολιτική.
– Κάποιος θα ανέμενε ότι η αντίδραση θα εκδηλωνόταν προς τα μεγάλα κόμματα.
– Είναι και αντίδραση προς τα μεγάλα κόμματα αλλά το ηλικιακό στοιχείο είναι καθοριστικό τελικά. Είναι οι νέοι που απομακρύνονται από την πολιτική και αυτό είναι μια τάση διεθνής και συστηματική. Οι παλαιότεροι ψηφοφόροι έχουν ισχυρότερους δεσμούς και ταύτιση με τα κόμματα. Οι κομματικές ταυτίσεις είναι ισχυρότερες στις μεγάλες ηλικίες και πάμε σταδιακά σ’ ένα εκλογικό σώμα όπου είναι περισσότεροι οι ηλικιωμένοι. Οι νέοι αδιαφορούν.
Εδραίωση δικομματισμού εκλογικά και όχι κοινωνικά
– Οι τάσεις στο εκλογικό σώμα τι μήνυμα στέλνουν;
– Οι τάσεις που διαφαίνονται μας προϊδεάζουν ότι θα υπάρξει μια ανακατάταξη. Προφανώς θα αλλάξει και το συσχετισμό των εδρών. Νομίζω ότι είναι αρκετά πιθανό ότι και ο Συναγερμός αλλά και το ΑΚΕΛ θα έχουν περισσότερες έδρες εις βάρος των υπόλοιπων κομμάτων. Βεβαίως θα υπάρχει και πάλι ένα οριακό εκλογικό αποτέλεσμα ως προς τον αριθμό που απαιτείται για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Νομίζω δεν θα ξεφύγουμε από αυτό το θρίλερ. Περιμένω ότι θα είναι αυξημένος ο αριθμός των εδρών των δύο μεγάλων κομμάτων και βεβαίως του Συναγερμού.
– Θα έχουμε μια εδραίωση του δικομματισμού…
– Υπάρχει μια ενίσχυση του δικομματισμού αλλά θέλει λίγη προσοχή. Η ενίσχυση αυτή δεν είναι κοινωνική αλλά εκλογική. Δεν υπάρχει κοινωνική ενίσχυση του δικομματισμού, δηλαδή δεν ενισχύεται ο δικομματισμός μέσα στην κοινωνία αλλά λόγω της αποχής, επειδή ψηφίζουν λιγότεροι και πιο παραδοσιακοί ψηφοφόροι αυτό οδηγεί σε μια σχετική εκλογική και ποσοστιαία ενίσχυση του δικομματισμού η οποία δεν ανταποκρίνεται σε πραγματική άνοδο. Αυτή η διάκριση πρέπει να γίνει σαφής. Μιλάμε για εκλογική και όχι κοινωνική ενίσχυση. Αντιθέτως, η εκλογική ενίσχυση είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής αποδυνάμωσης των κομμάτων. Σε μικρότερο εκλογικό σώμα κάποιος που διατηρεί τις δυνάμεις του και ένα σκληρό πυρήνα τότε μπορεί να έχει και πιο μεγάλο ποσοστό.
Η πολιτική αποκέντρωση αντιστάθμισμα στην αποχή
– Το ότι ο κόσμος δείχνει να έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ένα μήνυμα πως θεωρούν τα κόμματα και τους πολιτικούς απόμακρους, που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα θέματα της καθημερινότητας;
– Νομίζω πως ναι. Δηλαδή η βαθμίδα της τοπικής αυτοδιοίκησης, ως βαθμίδα πολιτικής εκπροσώπησης, βρίσκεται πιο κοντά στους πολίτες και στα καθημερινά τους προβλήματα. Αυτό δίνει στους δήμους ένα συγκριτικό πλεονέκτημα ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης των θεσμών και της πολιτικής. Διατηρούν ακόμα την εμπιστοσύνη του κόσμου και επομένως η πολιτική αποκέντρωση μπορεί να αντισταθμίσει αυτή τη φθίνουσα πορεία της αποχής και να λειτουργήσει αναζωογονητικά για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
– Αυτό που ίσχυε μέχρι τώρα είναι πως η κυβέρνηση, τα κόμματα και η Βουλή βρίσκονταν στις υψηλές βαθμίδες πολιτικής σε σχέση με δήμους και κοινότητες. Οι πολίτες στέλνουν ένα διαφορετικό μήνυμα.
– Τη φθορά της πολιτικής την εισπράττουν πρώτα απ’ όλα οι πολιτικοί που κατατάσσονται στην τελευταία βαθμίδα της κλίμακας εμπιστοσύνης και τα κόμματα και λιγότερο οι δήμοι και οι κοινότητες.
– Το προεκλογικό κλίμα πώς το βλέπεις σε σύγκριση με το παρελθόν;
– Δεν νομίζω να έχουμε ξαναδεί στην Κύπρο τόσο χαμηλό ενδιαφέρον, όπως είπα και στην αρχή. Κι αυτό σηματοδοτεί μια νέα εποχή.
– Χαμηλό ενδιαφέρον και από πλευράς κομμάτων και πολιτικών ή μόνο σε επίπεδο πολιτών;
– Νομίζω ότι είναι το γενικότερο κλίμα, ανεξάρτητα από τη συγκυρία που πάντα παίζει ένα ρόλο. Υπάρχει και το θέμα της οικονομικής κρίσης όπως υπάρχει και το ευρύτερο κλίμα των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που δημιουργεί στον κόσμο ανασφάλεια, αναζήτηση, ρευστοποίηση.
Αυτή η ανασφάλεια και αναζήτηση δεν βρίσκει αυτή τη στιγμή έκφραση από τα κόμματα. Ίσως τα κόμματα δεν ανταποκρίνονται σ’ αυτές τις αυξημένες προσδοκίες κι αυτό οξύνει περισσότερο την κρίση.
Η συνέντευξη του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ στην Κυπριακή εφημερίδα Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ (17/04/2011)