Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
Τέσσερις βασικοί λόγοι ερμηνεύουν τη μικρή βελτίωση των κυβερνητικών επιδόσεων στην εκλογική επιρροή και τους υπόλοιπους δείκτες του πολιτικού Βαρόμετρου, που καταγράφεται το Μάιο, στο Πολιτικό Βαρόμετρο της Public Issue, για την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και τον ΣΚΑΪ.
- Ο πρώτος αφορά μια αναμενόμενη επίδραση των εκλογικών δημοσκοπήσεων, που είναι γνωστή ως «underdog effect» (Παρακίνηση των εκλογέων να ψηφίσουν την παράταξη που χάνει έδαφος). Η κοινωνική εδραίωση της πεποίθησης ότι η ΝΔ υστερεί (μετά τον περασμένο Σεπτέμβριο) σημαντικά στην πρόθεση ψήφου και, παράλληλα, ότι η αντιπολίτευση είναι αρκετά πιθανό να κερδίσει στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, αυξάνει τη συσπείρωση του κυβερνώντος κόμματος. Ας σημειωθεί, παρενθετικά, ότι στη θεωρία δημοσκοπήσεων, αυτό το φαινόμενο έχει επισημανθεί πολύ πρόωρα, ήδη από τη δεκαετία του 1940, από τον ίδιο τον George Gallup, ως απάντηση στους επικριτές των δημοσκοπήσεων, που θεωρούσαν μοναδική επίδραση των δημοσκοπήσεων εκείνη υπέρ της παράταξης που εμφανίζεται να προηγείται (bandwagon effect).
- Είναι γνωστό, ότι η πολιτική δυσαρέσκεια από τη διακυβέρνηση τείνει, συγκυριακά, να υποχωρεί, κατά τη διάρκεια των εορταστικών περιόδων του έτους, ή των θερινών διακοπών, λόγω της κοινωνικής «χαλάρωσης» που επικρατεί. Αυτή η τάση στη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος («εποχικότητα») καταγράφεται, συστηματικά, στις δημοσκοπήσεις που ακολουθούν αντίστοιχες περιόδους.
- Η εντατικοποίηση της αστυνόμευσης, μετά τα «Δεκεμβριανά», έχει αυξήσει σημαντικά την κοινωνική «ορατότητα» της αστυνομίας και έχει συγκρατήσει σε κάποιο βαθμό (τουλάχιστον για τους συντηρητικούς ψηφοφόρους), την έκρηξη της κοινωνικής ανασφάλειας που ακολούθησε.
- Στην ίδια κατεύθυνση, συντελεί και η περισσότερο καθησυχαστική εικόνα που καλλιεργούν τα Μέσα Ενημέρωσης, σχετικά με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
Η αύξηση της εκλογικής επιρροής της ΝΔ (+1%), σε συνδυασμό με την ισοδύναμη μείωση που καταγράφεται στην επιρροή του ΠΑΣΟΚ (-1%), έχει ως αποτέλεσμα τη σμίκρυνση της διαφοράς, υπέρ του ΠΑΣΟΚ, από 7,5 τον Απρίλιο, σε 5,5, και ταυτοχρόνως, μια βελτίωση της θέσης της, στα πλαίσια της δικομματικής επιρροής, η οποία παραμένει σταθερή (75,5%).
Παράλληλα, η ενεργοποίηση του Πρωθυπουργού, φαίνεται να βελτιώνει τόσο τη δημοτικότητά του (50%, +4%) και μάλιστα να την εξισώνει με την αντίστοιχη του Γ.Παπανδρέου, όσο και το μερίδιο πρωθυπουργικής καταλληλότητας (44%, +2%). Υπό αυτές τις συνθήκες, η εικόνα του φαίνεται να επανέρχεται στα επίπεδα που βρισκόταν, πριν την φθινοπωρινή της υποχώρηση.
Αντίστοιχη, αν και μικρότερης έκτασης, είναι και η βελτίωση της κυβερνητικής εικόνας, σε μια σειρά από δείκτες του Βαρόμετρου. Στο επίπεδο της εικόνας (όχι της ψήφου), οι επιδόσεις αυτές, αν και δεν αντιστρέφουν, σε συνδυασμό με τη σχετική υποχώρηση που σημειώνει η εικόνα της αντιπολίτευσης, σχεδόν εξισορροπούν το συσχετισμό δυνάμεων, μεταξύ των δύο κομμάτων της διακυβέρνησης. Μάλιστα, για πρώτη φορά, η επιλογή της «αυτοδύναμης Κυβέρνησης ΝΔ», συγκεντρώνει υψηλότερο ποσοστό (18%, +2%), από ό,τι η ανταγωνιστική της επιλογή, της «αυτοδύναμης Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ» (16%, -3%).
Οι τάσεις του εκλογικού σώματος για τις επερχόμενες ευρωεκλογές
Σε γενικές γραμμές, οι δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές είναι λιγότερο ακριβείς και θεωρούνται λιγότερο αξιόπιστες από τις αντίστοιχες έρευνες για τις εθνικές εκλογές. Αυτό συμβαίνει διότι οι ψηφοφόροι, όταν απαντούν σε δημοσκοπήσεις ευρωεκλογών, συνήθως έχουν στο μυαλό τους τις εθνικές εκλογές. Επιπλέον, στις περισσότερες χώρες, ένας σημαντικός αριθμός εκλογέων, ενώ δηλώνει στις δημοσκοπήσεις πρόθεση ψήφου των ευρωεκλογών, τελικά δεν προσέρχεται στην κάλπη. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στις τελευταίες ευρωεκλογές της διευρυμένης ΕΕ, η πανευρωπαϊκή συμμετοχή έπεσε κάτω από 50%.
Η δυσκολία εκτίμησης των τάσεων του εκλογικού σώματος, που οφείλεται στον πρώτο παράγοντα, καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη στην Ελλάδα, ιδίως σε σχέση με τις επερχόμενες ευρωεκλογές. Και τούτο, διότι από τον Ιανουάριο του 2008, την ελληνική πολιτική σκηνή μονοπωλεί -σχεδόν αδιάλειπτα- η συζήτηση για την πρόωρη προσφυγή στην κάλπη των βουλευτικών εκλογών! Αυτή η παρατεταμένη εκλογολογία, εκτός από τη θεσμική υποβάθμιση των εκλογών που επιφέρει, είναι προφανές, ότι επηρεάζει καθοριστικά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και την κοινή γνώμη.
Κατά συνέπεια, είναι αυτονόητο, ότι η εκτίμηση του Πολιτικού Βαρόμετρου του Μαίου, σχετικά με την εκλογική επιρροή των κομμάτων αφορά μόνον τις βουλευτικές εκλογές. Επίσης, η πρόθεση ψήφου για τις επερχόμενες ευρωεκλογές, που μετράται διακριτά στο Βαρόμετρο, είναι πολύ πιθανό να «χρωματίζεται» (να αντανακλά), αυτή τη στιγμή, έντονα τις απόψεις των πολιτών σχετικά με τις βουλευτικές εκλογές. Ουσιαστικά, αν και οι εκλογές απέχουν λιγότερο από 30 ημέρες, το πλαίσιο της ευρωεκλογικής αναμέτρησης μόλις αρχίζει να αποσαφηνίζεται.