Πως θα διαμορφωθεί ο νέος εκλογικός χάρτης της χώρας

Ανάλυση των

ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ και ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗ*

Από την ιστορική παρατήρηση της κομματικής επιρροής κατά ελάσσονα εκλογική περιφέρεια, στις τρεις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις (1993, 1996, 2000), προκύπτει το συμπέρασμα ότι, κατά κανόνα, ανάμεσα στο εθνικό ποσοστό κάθε κόμματος (το ποσοστό στο σύνολο της επικράτειας) και τα ποσοστά που λαμβάνει κατά περιφέρεια, υφίσταται μια συστηματική σχέση. Επομένως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, με βάση το αναμενόμενο εθνικό ποσοστό κάθε κόμματος είναι δυνατόν να προβλεφθεί, τόσο ο νικητής στις 56 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, όσο και η αναμενόμενη εκλογική επιρροή των κομμάτων κατά περιφέρεια.
Στις προηγούμενες εκλογές του 2000, η ΝΔ, αν και έλαβε μικρότερο ποσοστό από το ΠΑΣΟΚ, κέρδισε περισσότερες περιφέρειες, συγκεκριμένα 30, έναντι 26. Με βάση την εκλογική ιστορία των περιοχών της χώρας, είναι δυνατόν να εκτιμηθούν, με σχετική ασφάλεια, οι περιφέρειες που θα διατηρήσουν -εκτός απροόπτου- τα δύο μεγάλα κόμματα. Αυτές οι («σίγουρες») εκλογικές περιφέρειες, που αποτελούν και τα ιστορικά προπύργια των δύο κομμάτων, ανέρχονται σε 30 για τη ΝΔ και 10 για το ΠΑΣΟΚ, ενώ στις υπόλοιπες 16 εκλογικές περιφέρειες, η αναμέτρηση κρίνεται ως αμφίρροπη (χάρτης 1). Επομένως, με δεδομένη τη διαπιστωθείσα ανοδική πορεία της ΝΔ και με βάση την πολιτική εκτίμηση που προκύπτει από τις δημοσιευμένες προεκλογικές δημοσκοπήσεις, προβλέπεται ότι οι περιφέρειες που ενδέχεται να «αλλάξουν χέρια», δηλαδή εκείνες που θα χάσει το ΠΑΣΟΚ, μπορεί να ανέρχονται από τέσσερις (ελάχιστο), έως δεκαέξι (μέγιστο) (πίνακας). Ως επακόλουθο, ο συσχετισμός ΝΔ/ΠΑΣΟΚ σε περιφέρειες, σε σύγκριση με 30/26 που ήταν έως σήμερα, είναι πιθανόν να διαμορφωθεί από 34/22 έως 45/11 υπέρ της ΝΔ και στην ακραία υποθετική περίπτωση που η διαφορά πρώτου/δεύτερου κόμματος προσεγγίσει τις 6 εκατοστιαίες μονάδες σε 46/10. Το ΠΑΣΟΚ ακόμη και στην πλέον απαισιόδοξη περίπτωση για αυτό, θα κρατήσει την κυριαρχία του σε 9-11 περιφέρειες που αποτελούν, ιστορικά, όπως ήδη ειπώθηκε, τα εκλογικά του προπύργια. Πρόκειται για τους 4 νομούς της Κρήτης (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Λασίθι), τα Δωδεκάνησα, την Αχαία, τη Ροδόπη (λόγω της μουσουλμανικής μειονότητας), τη Χίο, τη Β’ Πειραιώς και εκτός απροόπτου (βλέπε παρακάτω) την Ηλεία και την Εύβοια.

Διαφορά 1-2%

Αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ περιορισθεί σε 1-2 εκατοστιαίες μονάδες, τότε εκτιμάται με σχετική βεβαιότητα ότι θα «αλλάξουν χέρια» υπέρ της ΝΔ 4-7 περιφέρειες, στις οποίες περιλαμβάνονται κατ΄αρχήν τέσσερις που είχε κερδίσει το 2000 οριακά το ΠΑΣΟΚ: η Α’ Θεσσαλονίκης (το 2000 είχε προηγηθεί το ΠΑΣΟΚ κατά 0,25%), η Ημαθία (το 2000 0,13% υπέρ του ΠΑΣΟΚ), τα Ιωάννινα (1,42%) και η Κορινθία (0,19%). Σε αυτά τα επίπεδα διαφοράς, είναι ακόμη πιθανό, να απωλέσει το ΠΑΣΟΚ επιπρόσθετα, την Αιτωλοακαρνία (1,76%), και τις μονοεδρικές Ζάκυνθο (1,19%) και Σάμο (1,12%). Στην περίπτωση που επαληθευθεί αυτό το σενάριο, τότε ο νέος εκλογικός χάρτης της χώρας θα προσομοιάζει με τον χάρτη 2.

Διαφορά 3-4%

Αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ κυμανθεί από 3% έως 4%, τότε εκτιμάται ότι θα «αλλάξουν χέρια» συνολικά 9-13 περιφέρειες. Εκτός από τις παραπάνω προστίθενται: τα Γρεβενά (3,87% υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2000), που η ΝΔ είχε κερδίσει και το 1990, η Κέρκυρα (2,19% επίσης υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2000), η Βοιωτία (3,9%), η Λευκάδα (4%), η Λέσβος (4,2%), την οποία επίσης είχε κερδίσει η ΝΔ και το 1990 οριακά (+1%), αλλά και στις πρόσφατες Νομαρχιακές του 2002, καθώς και η Θεσπρωτία (3,9% υπέρ του ΠΑΣΟΚ το 2000). Σε αυτό το σενάριο (δηλαδή διαφοράς 3%-4% μεταξύ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ), ο συσχετισμός περιφερειών (Νομών) ενδέχεται να διαμορφωθεί σε 43-13 υπέρ της ΝΔ (πίνακας – χάρτης 3). Με βάση τη στατιστική ανάλυση προβλέπεται, ότι η ΝΔ θα εξασφαλίσει σχετικά εύκολα τη Λευκάδα, αν η διαφορά της από το ΠΑΣΟΚ είναι 4 μονάδες, αλλά το ίδιο μπορεί να συμβεί και με 3%, υπό την προϋπόθεση ότι το ποσοστό της προσεγγίσει πανελλαδικά τουλάχιστον το 46%. Τελός, η Θεσπρωτία εμφανίζει τις λιγότερες πιθανότητες ανατροπής σε βάρος του ΠΑΣΟΚ, μεταξύ των έξι περιφερειών αυτής της κατηγορίας,

Διαφορά 5-6%

Αν η «ψαλίδα» ΝΔ-ΠΑΣΟΚ «ανοίξει» σε 5%-6%, διαφορετικά ειπωμένο, αν η ΝΔ προσεγγίσει εκλογική επιρροή αντίστοιχη με εκείνη του 1990 (46,9%) και το ποσοστό της κυμανθεί από 46% έως 48%, ενώ του ΠΑΣΟΚ από 41% έως 42%, τότε το ΠΑΣΟΚ εκτιμάται ότι θα χάσει συνολικά 14-16 περιφέρειες. Θα προστεθούν δηλαδή στις προηγούμενες: η μονοεδρική Κεφαλλονιά, που το ΠΑΣΟΚ έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες μεταξύ των μονοεδρικών να διατηρήσει, η Εύβοια (είχε κερδηθεί οριακά από τη ΝΔ το 1990) και η μαζικότερη και εξαιρετικά κρίσιμη εκλογική περιφέρεια Β’ Αθηνών, η οποία κατά κανόνα ακολουθεί το εθνικό ρεύμα. Ειδικά για τη Β’ Αθηνών, θα πρέπει να σημειωθεί, ότι ο νικητής στην περιφέρεια κρίνεται όχι μόνον από το ποσοστό των δύο κομμάτων, αλλά και από τη διαφορά τους. Για να κατακτήσει η ΝΔ τη μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια της χώρας (έχει να συμβεί από το 1990), θα πρέπει η πανελλαδική διαφορά της από το ΠΑΣΟΚ να προσεγγίσει το 6%. Αν η διαφορά της περιορισθεί σε 5%, τότε διατηρεί πιθανότητες νίκης, μόνον υπό την προϋπόθεση ότι το ΠΑΣΟΚ θα βρεθεί πανελλαδικά κάτω από το 42%. Αν το ΠΑΣΟΚ συγκρατηθεί σε αυτά τα επίπεδα πανελλαδικής επιρροής (42%), είναι αρκετά πιθανό ότι θα διατηρήσει και την πρωτοκαθεδρία του στην εν λόγω περιφέρεια. Σε αυτό το σενάριο διαφοράς (5%-6%), ο νέος εκλογικός χάρτης της χώρας που θα προκύψει σήμερα το βράδυ, ενδέχεται να προσομοιάζει με το χάρτη 4 (βλέπε και πίνακα). Τέλος, το ΠΑΣΟΚ ενδέχεται να χάσει την Ηλεία (η «17η πιθανή απώλεια»), κάτι που επίσης έχει να συμβεί από το 1990, μόνον εάν η ΝΔ προσεγγίσει το 47%-48% και η διαφορά της από το ΠΑΣΟΚ προσεγγίσει «ακραία» επίπεδα, πχ. 7%, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ καθηλωθεί στο 40%-41%.

Μονοεδρικές (8)

Από τις 8 μονοεδρικές περιφέρειες της χώρας, η ΝΔ εκτιμάται ότι εξασφαλίζει άνετα την Ευρυτανία και τη Φωκίδα, ακόμη και με μείωση του πανελλαδικού ποσοστού του 2000. Σε περίπτωση μικρής πανελλαδικής αύξησης της επιρροής της (πχ.+2%), είναι πιθανό να εξασφαλίσει άλλες δύο: τη Σάμο και τη Ζάκυνθο. Αστάθμητος παράγων για την τελευταία είναι η μεγάλη αύξηση του εκλογικού σώματος της περιφέρειας, σε σχέση με το 2000, που προέκυψε από την αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων (31,8%, 4η μεγαλύτερη), η οποία ενδέχεται να αλλοιώνει σημαντικά τη σύνθεση του παλαιού εκλογικού σώματος στην οποία έχει βασισθεί η στατιστική πρόβλεψη. Με μεγαλύτερη πανελλαδική αύξηση, πχ. 3 εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2000 και διαφορά από το ΠΑΣΟΚ 3%, εκτιμάται ότι η ΝΔ κερδίζει τα Γρεβενά και τη Λευκάδα, ενώ δυσκολότερα μπορεί να κερδίσει τη Θεσπρωτία (χρειάζεται να προσεγγίσει το 47-48% και διαφορά 4% – πίνακας) και κυρίως την Κεφαλλονιά, που ενδέχεται να συμβεί μόνον αν η διαφορά ΝΔ-ΠΑΣΟΚ προσεγγίσει τις 5 εκατοστιαίες μονάδες, πχ. 47-42, ή 46-41).