Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
Ακριβώς στο μέσον της προεκλογικής περιόδου, η συστηματική αποτύπωση των διαθέσεων του εκλογικού σώματος συνεχίζει να αποκαλύπτει όχι μόνον έντονες διακυμάνσεις, αλλά αρκετές φορές και απρόσμενες μεταβολές των τάσεων του εκλογικού σώματος. Σε συνθήκες αυξανόμενου ενδιαφέροντος για την εκλογική αναμέτρηση (διάγραμμα 1), διαπιστώνεται περαιτέρω αποσαφήνιση των διαθέσεων του εκλογικού σώματος: σχεδόν 8 στους 10 ψηφοφόρους δηλώνουν ότι έχουν αποφασίσει πλέον τι θα ψηφίσουν, ενώ (στην τηλεφωνική έρευνα της πρόθεσης ψήφου) καταγράφεται μεταξύ δύο ημερών και μείωση των αναποφασίστων (-1,7%, από 15,4%, σε 13,7% – διαγράμματα 2,4). Το γεγονός βεβαίως, ότι το υπόλοιπο 20% του εκλογικού σώματος φαίνεται να ταλαντεύεται, πολλές φορές μάλιστα μεταξύ περισσότερων από δύο επιλογών, αποτελεί σαφή ένδειξη τόσο για τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου της ρευστότητας της ψήφου, όσο και για τον αυξημένο ρόλο που θα διαδραματίσει η προεκλογική εκστρατεία, στο χρονικό διάστημα των 29 ημερών που απομένει μέχρι τις εκλογές.
Με βάση το εβδομαδιαίο τακτικό εκλογικό Βαρόμετρο του ΣΚΑΪ, οι τάσεις του εκλογικού σώματος που αποτυπώνονται στην τελευταία μέτρηση (4-5/2) μπορούν να περιγραφούν συνοπτικά ως εξής: Παρατηρείται πτωτική τάση για το ΠΑΣΟΚ, σταθερότητα για τη ΝΔ και ανοδική τάση για τα μικρά κόμματα της Αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΝ, ΔΗΚΚΙ – διαγράμματα 5–6). Ως αποτέλεσμα αυτών των μεταβολών, η διαφορά πρώτου/ δεύτερου κόμματος (η ψαλίδα) αυξάνει εκ νέου και με βάση την προβολή στη διευκρινισμένη ψήφο, το προβάδισμα της ΝΔ διευρύνεται από 4,5, σε 5 εκατοστιαίες μονάδες (διαγράμματα 3 και 5). Ταυτοχρόνως, παρατηρείται μια μικρή μεν, αλλά πολιτικά κρίσιμη αυξητική τάση «πολιτικής» αποχής: Η πρόθεση αποχής από τις επερχόμενες εκλογές (ως αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής) υπολογίζεται αυτή τη στιγμή, σε ποσοστό 5,2% του εκλογικού σώματος, έναντι 3,5% και 1,7% την προηγούμενη εβδομάδα (διάγραμμα 4). Προκύπτει δε, με βάση τα σημερινά δεδομένα, ότι μια αυξητική τάση αποχής πιθανώς να αποβαίνει περισσότερο εις βάρος του ΠΑΣΟΚ και λιγότερο της ΝΔ.
Τάση αποσυσπείρωσης του ΠΑΣΟΚ και σταθεροποίησης της ΝΔ
Η ένταση της αντιπαράθεσης, με αφορμή την ανακοίνωση του οικονομικού προγράμματος της ΝΔ δεν φαίνεται να απέδωσε σημαντικά αποτελέσματα στο κυβερνών κόμμα. Η παρατηρηθείσα «διόρθωση» του κλίματος υπέρ του ΠΑΣΟΚ, που είχε ήδη επέλθη, με την υποχώρηση της επίδρασης Πάχτα (βλ. Βαρόμετρο ΣΚΑϊ 2-3/2), κατά παράδοξο -μόνον εκ πρώτης όψεως- τρόπο, δεν φαίνεται να είχε συνέχεια. Δεν έπληξε περαιτέρω την εικόνα της ΝΔ, ούτε μετέβαλε δραστικά το συσχετισμό μεταξύ των δύο κομμάτων. Αντιθέτως, στο 6ο (τελευταίο) κύμα του Βαρόμετρου (4-5/2/04) καταγράφεται μια τάση αποσυσπείρωσης του ΠΑΣΟΚ (η συσπείρωσή του εμφανίζει μείωση κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες, περιοριζόμενη από το 84% στο 79%). Αντιθέτως, η συνοχή της ΝΔ παραμένει αμετάβλητη (95% – διάγραμμα 7), ενώ η συνεκτίμηση και των υπολοίπων δεικτών του Βαρόμετρου (διαγράμματα 8, 9, 10, 11) πιστοποιεί τη σταθεροποίησή της, απέναντι στο ΠΑΣΟΚ.
Αναλυτικότερα ως προς το ΠΑΣΟΚ, η παρατηρηθείσα αποσυσπείρωση προκύπτει ως αποτέλεσμα: α) της διατήρησης των διαρροών του ΠΑΣΟΚ προς την Αριστερά (αθροιστικά 3% των ψηφοφόρων του 2000) και προς το ΔΗΚΚΙ (+1%). β) Αύξησης της διαπαραταξιακής μετατόπισης προς ΝΔ κατά 2%, (από 13% σε 15%) και προς το ΛΑΟΣ (+1% – πίνακας). Ενδεχομένως, η ανάδειξη από το ΠΑΣΟΚ του ασφαλιστικού, ως ζητήματος αιχμής της κριτικής του προς τη ΝΔ, να έχει την εξής παρενέργεια: να ανακαλεί στη μνήμη των ψηφοφόρων, κυρίως των αριστερών, την αρνητική εικόνα της περιόδου Γιαννίτση (2001), όταν η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού είχε γίνει τότε αιτία να συγκρουσθεί το κυβερνών κόμμα με τα συνδικάτα και τα παραδοσιακά κοινωνικά του ερείσματα (μισθωτοί, λαϊκά στρώματα). Ίσως, όμως, να πρόκειται απλώς και για εκδήλωση «κορεσμού», ή απαρχή «κόπωσης» από την δικομματική αντιπαράθεση. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στην τελευταία μέτρηση, το 47% των ερωτηθέντων (41% την προηγούμενη εβδομάδα), θεωρεί ότι «κανείς πολιτικός αρχηγός δεν κέρδισε τις εντυπώσεις την εβδομάδα που πέρασε».
Η εβδομάδα της Αριστεράς
Μιλώντας σχηματικά, αν οι πρώτες δύο εβδομάδες της εκστρατείας ευνόησαν το ΠΑΣΟΚ (ευφορία διαδοχής), και η τρίτη (υπόθεση Πάχτα) τη ΝΔ, φαίνεται ότι η τέταρτη εβδομάδα ενισχύει την Αριστερά (ΚΚΕ ΣΥΝ – διάγραμμα 6). Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει, αφενός από τη συνεχιζόμενη αύξηση της συσπείρωσης του ΚΚΕ (+8%, από 74% σε 82%) και αφετέρου, από τη σημαντική αύξηση της επίσης συνεχιζόμενης συσπείρωσης του ΣΥΝ (+19%, από 55% σε 74% – διάγραμμα 7). Η μεταβολή αυτή προκαλείται κυρίως, λόγω δραστικού περιορισμού των διαρροών της Αριστεράς προς το ΠΑΣΟΚ και λιγότερο των αριστερών διαρροών προς τη ΝΔ (αντι-ΠΑΣΟΚ ψήφος). Συγκεκριμένα, προκύπτει από το μηδενισμό των διαρροών στην περίπτωση του ΚΚΕ (-7%) και το σημαντικό περιορισμό των διαρροών στην περίπτωση του ΣΥΝ (-6%, από 15% σε 9% – βλέπε πίνακα).
Τα διαγράμματα του άρθρου:
