Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
Εισαγωγή
Η Έρευνα «Διατροφικές Στάσεις, Αντιλήψεις και Συνήθειες των Ελλήνων Πολιτών», πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2007, για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή, με σκοπό τη διερεύνηση και κατανόηση της συμπεριφοράς του κοινού, στα θέματα της διατροφής.
Η εν λόγω έρευνα, πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 2023 ατόμων, ηλικίας 15 ετών και άνω, σε δύο κύματα. Διερευνήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες του γενικού πληθυσμού, οι στάσεις απέναντι στη Μεσογειακή διατροφή, οι στάσεις απέναντι στην κατανάλωση και τη συντήρηση των τροφίμων, την παρασκευή των γευμάτων, καθώς και ορισμένα ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία.
Η έρευνα κάλυψε γεωγραφικά το σύνολο της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των νήσων Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτης. Για την επιλογή του δείγματος χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της πολυσταδιακής στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τηλεφωνικές συνεντεύξεις και χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, στα νοικοκυριά των ερωτώμενων.
Συνοπτικά συμπεράσματα
Α. Γενικές διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού
• Οι Έλληνες τρώνε κατά μέσο όρο 3,4 γεύματα την ημέρα, κυρίως πρωινό, μεσημεριανό ή βραδινό, και περίπου 1,1 ενδιάμεσο γεύμα ημερησίως
• Σχεδόν οι 4 στους 10 ερωτώμενους (38%) δηλώνουν ότι δεν τρώνε πρωινό
• Σχεδόν ο 1 στους 5 (21%) τρώει βραδινό στις 22:00, ή αργότερα
• Για το 27% των ερωτηθέντων το φαγητό αποτελεί απόλαυση
• Το 57% τρώει εκτός σπιτιού, κατά μέσο όρο δύο (2) ημέρες την εβδομάδα. Όσοι συνηθίζουν να τρώνε εκτός σπιτιού προτιμούν, σε ποσοστό 64% (2 στους 3), κυρίως τις ταβέρνες και τις ψησταριές
• Ο 1 στους 3 (33%) παραγγέλνει στο σπίτι ή στη δουλειά, έτοιμο φαγητό από έξω, κατά μέσο όρο 1,8 ημέρες, εβδομαδιαίως. Τα συνηθέστερα φαγητά που παραγγέλνονται είναι σουβλάκια (64%) και πίτσες (42%)
• Το 16% καταναλώνει προμαγειρεμένα, ή προτηγανισμένα τρόφιμα, κατά μέσο όρο 2 ημέρες την εβδομάδα
Β. Διατροφικές συνήθειες του μαθητικού – φοιτητικού πληθυσμού & στάσεις των γονέων
• Σχεδόν οι 7 στους 10 (69%) ερωτηθέντες μαθητές / φοιτητές / φαντάροι καταναλώνουν φαγητά από το κυλικείο, αλλά μόνον οι 4 στους 10 (38%) είναι ικανοποιημένοι από την ποιότητα των διαθέσιμων τροφίμων
• Μόνον οι μισοί γονείς (56%), δηλώνουν πως ελέγχουν τη διατροφή των παιδιών τους
Γ. Στάσεις απέναντι στη Μεσογειακή διατροφή
• Σχεδόν οι 3 στους 10 (29%) ερωτηθέντες δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν τις βασικές κατηγορίες τροφίμων που ανήκουν στη Μεσογειακή διατροφή
• Από το σύνολο των ερωτηθέντων, σχεδόν καθημερινά, καταναλώνουν:
o Ελαιόλαδο, οι 9 στους 10 (93%)
o Ψωμί, οι 8 στους 10 (79%)
o Φρούτα και τυρί, οι 7 στους 10 (72% και 71%)
o Γαλακτοκομικά και λαχανικά, οι 2 στους 3 (67% και 64%)
o Κρασί και γλυκά, οι 2 στους 10 (20% και 15%)
o Αυγά, πατάτες, αλκοολούχα ποτά εκτός κρασιού, το 4-6% και
o Ζυμαρικά – ρύζι, όσπρια, κόκκινο κρέας, πουλερικά και ψάρια, το 1-3%
• Σχεδόν οι μισοί πολίτες (53%) καταναλώνουν κόκκινο κρέας, σε μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη δόση της Μεσογειακής διατροφής.
• Άλλες σημαντικές αποκλίσεις από τους κανόνες της Μεσογειακής διατροφής που παρουσιάζονται, αφορούν: α) στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών εκτός κρασιού, όπου το 31% δηλώνει μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη, στα γλυκά (21%) και στις πατάτες (14%)
• Αντιθέτως, τα ψάρια, τα όσπρια, τα πουλερικά, τα ζυμαρικά και το ρύζι καταναλώνονται σε αισθητά μικρότερες από τις συνιστώμενες ποσότητες
Δ1. Στάσεις απέναντι στην κατανάλωση τροφίμων
• Από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης των καταναλωτών, ως προς το σύνολο των πληροφοριών που αναγράφονται στις συσκευασίες των τροφίμων. Συγκεκριμένα, ενημερωμένοι δηλώνουν λιγότεροι από τους μισούς ερωτώμενους (46%)
• Οι πολίτες-καταναλωτές, σε ποσοστό 94%, εξετάζουν την ημερομηνία λήξης, περίπου 7 στους 10 εξετάζουν τη χώρα προέλευσης (73%) και την ημερομηνία παραγωγής (70%), 6 στους 10 τα λιπαρά (62%), τα συστατικά (59%), τα συντηρητικά (59%) και τα διατροφικά στοιχεία (58%), ενώ σχεδόν οι μισοί εξετάζουν τα πρόσθετα (50%) και τις θερμίδες (49%). Συνολικά, κατά μέσο όρο, ελέγχουν 5,7 χαρακτηριστικά των τροφίμων, από τα συνολικά εννέα χαρακτηριστικά των τροφίμων που μετρήθηκαν, ενώ μόνον ο 1 στους 5 ασκεί ολοκληρωτικό έλεγχο στο σύνολο των χαρακτηριστικών
• Βασικό κριτήριο στην αγορά τροφίμων είναι η ποιότητα
Δ2. Συντήρηση τροφίμων – Παρασκευή γευμάτων
• Σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες δηλώνουν ενημερωμένοι για τις συνθήκες συντήρησης των τροφίμων (54%)
• Οι 8 στους 10 (82%) δηλώνουν ότι τηρούν σε μεγάλο βαθμό τις συνθήκες συντήρησης των τροφίμων
• Ως προς τον τρόπο μαγειρέματος των τροφίμων (95%), καταναλώνουν κυρίως ψητά (85%) και βραστά φαγητά και σε μικρότερο βαθμό τηγανητά φαγητά (61%)
Ε. Υποκειμενικές εκτιμήσεις για το σωματικό βάρος, τη δίαιτα & την άσκηση
• Λιγότεροι από τους μισούς πολίτες (46%) θεωρούν ότι έχουν βάρος πάνω από το κανονικό (είναι υπέρβαροι) και μάλιστα οι 2 στους 10 (20%) δηλώνουν ότι ζυγίζουν «πολύ», ή «αρκετά» πάνω από το κανονικό
• Ο 1 στους 2 ελέγχει το σωματικό του βάρος «συχνά», ή «πολύ συχνά» (56%)
• Οι 6 στους 10 (62%) δηλώνουν ότι δεν έχουν κάνει ποτέ δίαιτα, ενώ μόνον οι 2 στους 10 (19%) κατάφεραν να διατηρήσουν το βάρος τους, μετά από τη δίαιτα που έκαναν. Το 3% του πληθυσμού κάνει δίαιτα αυτή την εποχή
• Το 84% πιστεύει πως οι Έλληνες ως λαός είναι σήμερα σε μεγαλύτερο βαθμό υπέρβαρος, από ό,τι ήταν πριν από 5 χρόνια. Επιπλέον, το 96% εξ αυτών αξιολογούν το συγκεκριμένο γεγονός ως «μεγάλο πρόβλημα»
• Οι 7 στους 10 (70%) πιστεύουν, ότι η εισαγωγή μαθήματος για τη σωστή διατροφή στα σχολεία είναι «πολύ αναγκαία»
• Μόλις οι 4 στους 10 (41%) ερωτηθέντες γυμνάζονται και ο μέσος όρος ωρών άσκησης την εβδομάδα είναι 5,4 ώρες