Ανάλυση του
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ
Η επέτειος των τριάντα χρόνων από την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας (18/10/1981) βρίσκει το ΠΑΣΟΚ στο χειρότερο σημείο της μεταπολιτευτικής του ιστορίας. Το κυβερνών κόμμα -που διαχρονικά έχουν ψηφίσει κάποια στιγμή στη ζωή τους 6 στους 10 σημερινούς ενήλικες πολίτες (61%)- έχει έρθει σε ανοικτή ρήξη, όχι μόνον με τα κοινωνικά στρώματα τα οποία εξέφρασε επί μακρόν, αλλά και την ιστορικά διαμορφωμένη πολιτική και ιδεολογική του ταυτότητα. Με βάση τον κλασσικό δείκτη κομματικής ταύτισης, σήμερα, μόλις 16% των ενήλικων πολιτών (1 στους 6) αισθάνεται «κοντά», ή «πολύ κοντά» στο ΠΑΣΟΚ. Είναι περιττό να τονιστεί, ότι παρόμοιο ποσοστό για τον πυρήνα την κοινωνικής επιρροής του κόμματος δεν έχει καταγραφεί ποτέ μετά το 1981. Το πρόβλημα για το ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνον το γεγονός ότι 9 στους 10 πολίτες (87%) πιστεύουν ότι το ΠΑΣΟΚ κινείται σε λάθος κατεύθυνση, αν και το συγκεκριμένο ποσοστό είναι διαχρονικά το υψηλότερο παρατηρηθέν στον εν λόγω δείκτη. Περισσότερο σημαντικό είναι, ότι τα 2/3 (66%) του συνολικού εκλογικού σώματος (χωρίς δηλαδή να λαμβάνεται υπ’ όψιν η τάση αποχής) τείνει πλέον να απαξιώσει συνολικά τη συνεισφορά του ΠΑΣΟΚ στη διακυβέρνηση της χώρας. Σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία, όταν το 58% την αποτιμούσε θετικά και μόνον 32% αρνητικά (τα διαθέσιμα στοιχεία αφορούν το 2000), η εικόνα σήμερα έχει πλήρως αντιστραφεί.
Οι τρεις περίοδοι του ΠΑΣΟΚ
Στη συνείδηση της κοινής γνώμης, η διαδικασία πολιτικής και ιδεολογικής μετατόπισης του ΠΑΣΟΚ γίνεται αντιληπτή προσωποποιημένα. Οι τρεις εντελώς διακριτές περίοδοι ταυτίζονται με τους αντίστοιχους ηγέτες του. Το σημερινό ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου δεν μπορεί εύκολα να συσχετισθεί ούτε με το ΠΑΣΟΚ του προκατόχου του Κ.Σημίτη, ούτε βεβαίως με το ΠΑΣΟΚ του πατρός και ιδρυτή του Α.Παπανδρέου. Η διαφοροποίηση των τριών ηγετών αφορά πριν από όλα την συγκριτική τους αξιολόγηση στην επετηρίδα των πρωθυπουργών της Μεταπολίτευσης. Έτσι, ο Ανδρέας Παπανδρέου αξιολογείται από το 36% των ερωτηθέντων ως ο πλέον σημαντικός πρωθυπουργός της περιόδου, ενώ ο Κ.Σημίτης μόνον από το 3% και ο Γιώργος Παπανδρέου από το 1%. Από την άλλη πλευρά, η συντελούμενη ιδεολογική μετατόπιση καταγράφεται ευδιάκριτα στην τοποθέτησή τους στην κλίμακα Αριστερά/Δεξιά.
Η σύγκριση των αντίστοιχων τριών περιόδων διακυβέρνησης της χώρας είναι επίσης καταλυτική. Η πρώτη κυβέρνηση του Α.Παπανδρέου (1981-1985) παραμένει η πλέον δημοφιλής της Μεταπολίτευσης (33%), ενώ η πρώτη κυβέρνηση Κ.Σημίτη (1996-2000) καταγράφει ποσοστό μόλις 4% και η σημερινή του Γ.Παπανδρέου 1%. Οι θεσμικές αλλαγές της πρώτης περιόδου συγκεντρώνουν υψηλά ποσοστά αποδοχής: η δημιουργία του ΕΣΥ 89%, η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης 75% και ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλισμού 53%. Στα επιτεύγματα της διακυβέρνησης Σημίτη καταχωρείται μόνον η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ (80%), ενώ η ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και κυρίως οι Ολυμπιακοί Αγώνες συγκεντρώνουν υψηλότερα ποσοστά αποδοκιμασίας. Η σημερινή διακυβέρνηση του Γ.Παπανδρέου χαρακτηρίζεται αρνητικά κυρίως από την καθολική αποδοκιμασία του Μνημονίου, το οποίο απορρίπτεται από το 83% των ερωτηθέντων. Με βάση τη σύγκριση των «τριών ΠΑΣΟΚ», σε επτά (7) τομείς διακυβέρνησης, το ΠΑΣΟΚ του Α.Παπανδρέου θεωρείται εκείνο επί της διακυβέρνησης του οποίου οι Έλληνες πολίτες είχαν καλύτερο βιοτικό επίπεδο (64%), και σύστημα υγείας (63%), καλύτερη οικονομία (63%), εκπαίδευση (44%), και δημόσια διοίκηση 35%, ενώ και η θέση της χώρας στον κόσμο ήταν ισχυρότερη (56%). Μόνον τα έργα υποδομής, προσμετρώνται στο ΠΑΣΟΚ του Κ.Σημίτη (46%), ενώ τίποτα στο ΠΑΣΟΚ του Γ.Παπανδρέου.