Βαρόμετρο, Δεκέμβριος 2008: Πως επηρεάζει η κοινωνική έκρηξη το κομματικό σύστημα

Ανάλυση του

ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ

Οι επιπτώσεις της κοινωνικής έκρηξης της νεολαίας, που δεν έχει τερματισθεί, είναι ήδη εμφανείς στην πολιτική σκηνή και στους συσχετισμούς των πολιτικών δυνάμεων.

Η διπλή μέτρηση του πολιτικού Βαρόμετρου της Public Issue, που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ και του ΣΚΑΙ το Δεκέμβριο, αποτυπώνει με σαφήνεια, τόσο τις τάσεις της κοινής γνώμης που είχαν διαμορφωθεί στις αρχές του μήνα, όσο και τις επιπτώσεις που ασκούν ακόμη πρόσφατα γεγονότα: i) στο γενικό πολιτικό κλίμα (διαγράμματα 1 & 2), ii) τους εκλογικούς συσχετισμούς (διάγραμμα 9), iii) την εικόνα των πολιτικών κομμάτων (διάγραμμα 10) iv) και των πολιτικών αρχηγών (διάγραμμα 11).

Η ανατροπή του πολιτικού συσχετισμού, μεταξύ της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, που ξεκίνησε στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου, όχι μόνον συνεχίσθηκε αμείωτη, αλλά και εντάθηκε μετά τα πρόσφατα γεγονότα. Η κυβερνητική διαχείριση της εξέγερσης της νεολαίας είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω αποδυνάμωση της εικόνας της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού. Σε όλους τους σχετικούς δείκτες σημειώνονται περαιτέρω απώλειες, ενώ για πρώτη φορά ανατρέπεται η σειρά κατάταξης, υπέρ του Γ.Παπανδρέου, και στο διπολικό δείκτη πρωθυπουργικής καταλληλότητας (πίνακας 1).

Από την πρόσφατη κρίση, φαίνεται να ενισχύονται εκλογικά -μέχρι στιγμής- το ΠΑΣΟΚ (+1%) και το ΚΚΕ (+0,5%) και να αποδυναμώνονται η ΝΔ (-1%), ο ΣΥΡΙΖΑ (-1%) και ο ΛΑΟΣ (-0,5%). Αξίζει να σημειωθεί, ότι επίσης για πρώτη φορά, σύμφωνα με την εκτίμηση της Public Issue, η σημερινή εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ (38,5%) υπερβαίνει την επίδοσή του στις τελευταίες εκλογές. Αυτό οφείλεται στην παρατηρούμενη, υπέρ του, (σημαντική) μεταστροφή συντηρητικών ψηφοφόρων, της τάξης του 4-5% του εκλογικού σώματος. Λόγω της συνεχιζόμενης εκλογικής καθίζησης της ΝΔ (32,5% μετά τα γεγονότα, έναντι 34% το Νοέμβριο), συνεχίσθηκε με την ίδια ένταση και η σημαντική διεύρυνση της διαφοράς, υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα, η διαφορά των δύο κομμάτων, από μια (1) εκατοστιαία μονάδα τον περασμένο Οκτώβριο και 3,5 εκατοστιαίες μονάδες το Νοέμβριο, προσέγγισε τις 5,5 μονάδες πριν τα γεγονότα και τις 6 μονάδες μετά (διάγραμμα 9). Πρόκειται, κυριολεκτικά, για την αντιστροφή του συσχετισμού που χαρακτήριζε τις σχέσεις των δύο κομμάτων την περασμένη άνοιξη. Δεδομένου του περιθωρίου σφάλματος της εκτίμησης (+/- 2%), μπορεί να θεωρηθεί, ότι το ΠΑΣΟΚ εισέρχεται σταδιακά στην περιοχή πιθανής κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας. Ωστόσο, με βάση τη συγκεκριμένη εκτίμηση, οι έδρες που πιθανολογείται να εξασφαλίζει σήμερα το ΠΑΣΟΚ, ανέρχονται μόνον σε 142. Από την άλλη πλευρά, η ενδεχόμενη είσοδος των Οικολόγων στη Βουλή (3,5%, 9 έδρες), εγγράφει στη σφαίρα των θεωρητικών ενδεχόμενων, άλλη μια εκδοχή.

Οι συσχετισμοί στην Αριστερά

Η σημερινή κοινωνική έκρηξη έχει προφανείς επιπτώσεις και στην Αριστερά και πιθανότατα, οδηγεί -de facto- σε αποσαφήνιση των πολιτικών και ιδεολογικών ταυτοτήτων των σημερινών της εκφράσεων. Παράλληλα, η κοινωνική της απήχηση παραμένει ενισχυμένη, εις βάρος του ΠΑΣΟΚ. Η αθροιστική εκλογική επιρροή της προσεγγίζει πλέον σταθερά το 20% του εκλογικού σώματος. Πρόκειται για επίδοση, που μόνον με την αντίστοιχη προδικτατορική μπορεί να συγκριθεί.

Σε σχέση με τις πολιτικές επιθέσεις που δέχθηκε -πανταχόθεν- ο ΣΥΡΙΖΑ, οι εκλογικές του απώλειες (-1%) δεν μπορεί να θεωρηθούν αξιόλογες. Επιπλέον, η εκλογική του επιρροή, η οποία δείχνει να συγκρατείται στο 12% του εκλογικού σώματος (διάγραμμα 9) γίνεται σήμερα ιδεολογικά και πολιτικά περισσότερο συμπαγής, ενώ διατηρεί, σε μεγάλο βαθμό, την κοινωνική της όσμωση, στο χώρο των νεότερων ηλικιακών ομάδων (24% στις ηλικίες 18-34 ετών). Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την ευρύτερη κοινωνική απήχηση του κόμματος. Τόσο η δημοτικότητα του Α.Τσίπρα (-13%), όσο και η δημοτικότητα του κόμματος (επίσης -13%), καταγράφουν -μέσα σε 10 ημέρες- τις μεγαλύτερες απώλειες μεταξύ των πολιτικών αρχηγών και των κομμάτων (διαγράμματα 10 & 11). Σημαντικές απώλειες καταγράφονται επίσης και στο δείκτη «καλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης» (-8%), ενώ ταυτόχρονα υποχωρεί και η κοινωνική απήχηση υπέρ της κυβέρνησης συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ (18%, -5%, σε σύγκριση με τον περασμένο μήνα – διαγράμματα 5 & 6).

Αντιθέτως, το ΚΚΕ δείχνει να ενισχύεται από τη στάση του στα πρόσφατα γεγονότα: 1) Η εκλογική επιρροή του κόμματος ενισχύεται (+0,5%). 2) Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κόμματα, η κομματική του δημοτικότητα παραμένει σταθερή. 3) Η κ.Α.Παπαρήγα είναι η μόνη πολιτική αρχηγός, της οποίας η δημοτικότητα εμφανίζει άνοδο (+2%), με αποτέλεσμα να κατατάσσεται για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση, μετά τον Γ.Παπανδρέου, ενώ ο Α.Τσίπρας, στην προτελευταία. 4) Τέλος, για πρώτη φορά, το ΚΚΕ, σημειώνοντας αλματώδη άνοδο, από το 14% στο 24% (+10 μονάδες) κατορθώνει να ξεπεράσει τον ΣΥΡΙΖΑ (18%), αλλά και το ΠΑΣΟΚ (+22%) και να θεωρείται σήμερα το «καλύτερο κόμμα στην Αντιπολίτευση». Στο εσωτερικό της Αριστεράς, ένας νέος κύκλος αντιπαράθεσης έχει ξεκινήσει.

Τα διαγράμματα του άρθρου:

Η ταυτότητα της έρευνας:

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (21/12/2008)

Το σχετικό Βαρόμετρο