Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ PUBLIC ISSUE ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

1.Οι τρεις βασικές μεθοδολογικές καινοτομίες

Από τις εκλογές του 2004, η Public Issue εισήγαγε τρεις βασικές καινοτομίες στην εκτίμηση της εκλογικής επιρροής των πολιτικών κομμάτων, που στηρίζεται στις έρευνες πρόθεσης ψήφου:

1. την τηλεφωνική μέθοδο (παράλληλα με την εταιρεία RASS), έναντι της έως τότε χρησιμοποιούμενης μεθόδου των ερευνών, με προσωπικές συνεντεύξεις (face-to-face) και «χρήση κάλπης», που αποτελεί μια αμφιλεγόμενη, αμιγώς ελληνική πρωτοτυπία.
2. την κατάργηση της στάθμισης του δείγματος με την προηγούμενη ψήφο και την αντικατάστασή της, με τη μεθοδολογία της ανάλυσης χρονολογικών σειρών (time-series analysis) των ερευνών της και, τέλος
3. την αλλαγή του τρόπου παρουσίασης των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, με τη δημοσίευση της εκλογικής επιρροής των κομμάτων σε κάθε έρευνα, αντί της παρουσίασης των αποτελεσμάτων με την λεγόμενη «αδιευκρίνιστη» ψήφο, πρακτική που ακολουθούν οι υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου.

Με τον όρο εκτίμηση εκλογικής επιρροής εννοείται ο επανυπολογισμός των ποσοστών των κομμάτων (repercentage), ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να είναι συγκρίσιμα με τα εκλογικά αποτελέσματα (δηλαδή να μην συμπεριλαμβάνουν «αδιευκρίνιστη» ψήφο). Η κατανομή της «αδιευκρίνιστης» ψήφου (δηλαδή όσων δεν διευκρίνισαν την πρόθεση ψήφου τους) που προκύπτει, δεν είναι αναλογική (απλή απαλειφή), αλλά πραγματοποιείται με τη χρήση στατιστικών υποδειγμάτων.

Η εκτίμηση της εκλογικής επιρροής γίνεται συνδυάζοντας την ανάλυση των βραχυχρόνιων και των μακροχρόνιων τάσεων της πρόθεσης ψήφου.

2. Η ανάλυση των βραχυχρόνιων τάσεων

Ο όρος βραχυχρόνιες τάσεις στη διαχρονική εξέλιξη της εκλογικής επιρροής ενός κόμματος περιγράφει τις τάσεις που διαμορφώνονται, κατά τη διάρκεια ενός εκλογικού κύκλου. Για τη μελέτη των βραχυχρόνιων τάσεων της επιρροής κάθε κόμματος, χρησιμοποιείται η χρονολογική σειρά των διευκρινισμένων απαντήσεων στην ερώτηση πρόθεσης ψήφου, στις μηνιαίες τηλεφωνικές έρευνες του Βαρόμετρου της Public Issue, από τις εκλογές του 2007 και ύστερα.

Η ανάλυση των βραχυχρόνιων τάσεων γίνεται ως εξής: Αρχικά εφαρμόζεται, στη σειρά πρόθεσης ψήφου κάθε κόμματος, η τεχνική εξομάλυνσης Kalman (Kalman smoothing). Η εξομάλυνση Kalman είναι μια τεχνική που μειώνει την επίδραση του δειγματοληπτικού σφάλματος, σε κάθε έρευνα, και, επομένως, επιτρέπει την διάκριση της πραγματικής μεταβολής, από το δειγματοληπτικό σφάλμα, στην διαχρονική εξέλιξη των ποσοστών ενός κόμματος.

Στη συνέχεια, οι σειρές των εξομαλυσμένων, με την τεχνική Kalman, ποσοστών αναλύονται με τη μεθοδολογία Box-Jenkins. Τα υποδείγματα χρονολογικών σειρών που κατασκευάζονται, είναι συνδυασμός ενός ARIMA υποδείγματος (AutoRegression Integrated Moving Averages) και μιας ψευδομεταβλητής (dummy variable), που περιγράφει τις βουλευτικές εκλογές του 2007. Τα υποδείγματα αυτά χρησιμοποιούνται, ώστε να απαλειφθεί η εγγενής μεροληψία των δημοσκοπήσεων.

Επικουρικά, στις μηνιαίες τηλεφωνικές έρευνες του Βαρόμετρου της Public Issue, χρησιμοποιείται και η τοπική παλινδρόμηση εξομάλυνσης γραφήματος (Locally Weighted Scatterplot Smoothing – loess regression). Πρόκειται για μια στατιστική τεχνική που προσπαθεί να «ανιχνεύσει» τάσεις, με την ευρύτερη έννοια, στην διαχρονική εξέλιξη των ποσοστών ενός κόμματος, εξουδετερώνοντας τις ακραίες-έκτροπες τιμές (outliers), είτε αυτές οφείλονται σε αληθινά γεγονότα, είτε σε δειγματοληπτικά σφάλματα.

3. Η ανάλυση των μακροχρόνιων τάσεων

Ο όρος μακροχρόνιες τάσεις στη διαχρονική εξέλιξη της εκλογικής επιρροής ενός κόμματος περιγράφει τις τάσεις που διαμορφώνονται σε ένα χρονικό διάστημα, μεγαλύτερο του ενός εκλογικού κύκλου. Για τη μελέτη των μακροχρόνιων τάσεων της επιρροής κάθε κόμματος, χρησιμοποιείται η χρονολογική σειρά των διευκρινισμένων απαντήσεων στην ερώτηση πρόθεσης ψήφου, σε όλες τις έρευνες από τον Ιούνιο του 1995 ως σήμερα, της Public Issue και παλαιότερα της VPRC (Έρευνες VPRC, για την περίοδο 1995-2003, Βαρόμετρο Public Issue, από το 2004 και εξής). Mέχρι τον Δεκέμβριο του 2003, oι έρευνες πραγματοποιήθηκαν με προσωπικές συνεντεύξεις (face to face), ενώ από τον Ιανουάριο του 2004 και ύστερα με τηλεφωνικές συνεντεύξεις.

Οι χρονοσειρές της εκλογικής επιρροής κατασκευάζονται σε τριμηνιαία βάση, παίρνοντας ως τιμή για κάθε τρίμηνο το μέσο όρο των ερευνών του τριμήνου. Οι σειρές πρόθεσης ψήφου αναλύονται, επίσης, με τη μεθοδολογία Box-Jenkins. Τα υποδείγματα χρονολογικών σειρών που κατασκευάζονται, είναι συνδυασμός ενός ARIMA υποδείγματος (AutoRegression Integrated Moving Averages) και ψευδομεταβλητών (dummy variables), που περιγράφουν τα έκτακτα γεγονότα (interventions) που επηρέασαν την εξέλιξη της επιρροής των κομμάτων στην υπό μελέτη περίοδο. Ανάμεσα στα έκτακτα γεγονότα συμπεριλαμβάνονται όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις από το 1996 και ύστερα.

4. Συνδυασμός των βραχυχρόνιων και των μακροχρόνιων τάσεων

Τόσο οι βραχυχρόνιες, όσο και οι μακροχρόνιες τάσεις προσεγγίζουν το ίδιο ζητούμενο, δηλαδή την εκλογική επιρροή των κομμάτων, από διαφορετική οπτική γωνία. Επομένως, είναι λογικό να μη δίνουν πάντα το ίδιο αποτέλεσμα και, κατά συνέπεια, οι εκτιμήσεις που προέρχονται από αυτές τις δύο διαφορετικές αφετηρίες, πρέπει να συνεκτιμώνται. Η εκτίμηση που δημοσιοποιείται από το Βαρόμετρο, βασίζεται στο μέσο όρο των βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων εκτιμήσεων.

5. Το περιθώριο σφάλματος της εκτίμησης

Το περιθώριο σφάλματος της εκτίμησης προκύπτει από τα υποδείγματα χρονολογικών σειρών, με τα οποία γίνεται η εκτίμηση (ARIMA υποδείγματα και εξομάλυνση Kalman). To περιθώριο σφάλματος της εκτίμησης δεν είναι το γνωστό δειγματοληπτικό σφάλμα (sampling error). Το περιθώριο σφάλματος της εκτίμησης επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως: το μέγεθος του δείγματος, το ποσοστό του κόμματος στη διευκρινισμένη ψήφο, την καλή προσαρμογή των υποδειγμάτων στη χρονοσειρά των δεδομένων (fitting) και το συγκεκριμένο ARIMA υπόδειγμα που επιλέγεται.

6. Η επιτυχής εφαρμογή της μεθοδολογίας στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007

Η Public Issue εφάρμοσε την παραπάνω μεθοδολογία με πρωτοφανή επιτυχία, στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007.

Το αποτέλεσμα της εκτίμησης που δημοσιοποιήθηκε, προεκλογικά, από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, στις 31/8/2007, τελευταία ημέρα πριν την απαγόρευση δημοσίευσης των δημοσκοπήσεων, παρατίθεται στον πίνακα που ακολουθεί:

Η εκτίμηση του αποτελέσματος των Βουλευτικών εκλογών του 2007, (31/8/2007):

• Στην Τηλεόραση του ΣΚΑΪ στο δελτίο ειδήσεων στις 6
• Στην Τηλεόραση του ΣΚΑΪ στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων στις 9
• Στο Ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ
  

Η εκτίμηση του αποτελέσματος των Βουλευτικών εκλογών του 2004, (19/2/2004):

• Στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 19-02-2004

• Στο Ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ