Έκτακτο Βαρόμετρο, Δεκέμβριος 2007: Καθοριστική επίδραση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης στην εικόνα της Κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού

Ανάλυση του

ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΥΡΗ

Η συμπλήρωση του πρώτου τριμήνου της νέας κυβερνητικής θητείας σηματοδοτεί τη ριζικά νέα φάση, στην οποία έχει εισέλθει μετά τις πρόσφατες εκλογές, η πολιτική σκηνή της χώρας. Είναι προφανές, ότι η πολιτική σύγκρουση για το ασφαλιστικό αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική, ενώ η κοινωνική της απήχηση ιδιαίτερα διευρυμένη. Για τούτο, η απεργία της 12ης Δεκεμβρίου αποτέλεσε την πρώτη ένδειξη. Με βάση το Βαρόμετρο της Public Issue για το Δεκέμβριο, υπολογίσθηκε ότι το συνολικό ποσοστό συμμετοχής στην απεργία (πολλαπλάσιο από το αντίστοιχο της συμμετοχής στις συγκεντρώσεις) προσέγγισε το 30% του εκλογικού σώματος, ποσοστό που, πιθανότατα, αντιστοιχεί σε περισσότερα από 2.500.000 άτομα. Αριθμός ιδιαίτερα σημαντικός, αν συνυπολογισθεί το γεγονός, ότι με βάση τις έρευνες κοινής γνώμης, το ποσοστό εν γένει συνδικαλιστικής συμμετοχής στην Ελλάδα κυμαίνεται -στην παρούσα περίοδο- περί το 20%.

Η νέα πολιτική συγκυρία προδιαγράφεται ιδιαιτέρως αρνητική. Οι δείκτες αποτίμησης του γενικού πολιτικού κλίματος, της εικόνας της κυβέρνησης (και της αντιπολίτευσης), καθώς και του Πρωθυπουργού, φαίνεται να σημειώνουν αρνητικά ρεκόρ δεκαετίας. Αναλυτικότερα:

Διαπιστώνεται ραγδαία και σχεδόν γραμμική επιδείνωση του γενικού πολιτικού κλίματος, που συνεχίζεται αδιάλλειπτα, από την επαύριο των εκλογών. Ο σχετικός δείκτης (διάγραμμα 1) αποτυπώνει έκδηλα αυτήν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις για την «κατεύθυνση των πραγμάτων στη χώρα» καταγράφονται σήμερα στο 69% (μηνιαία μεταβολή, +8%), ενώ με βάση την πρώτη μετεκλογική μέτρηση του Βαρόμετρου (9/07), η διάχυτη κοινωνική απαισιοδοξία έχει αυξηθεί συνολικά κατά 19 εκατοστιαίες μονάδες (αύξηση 38%, σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο). Θα πρέπει να επισημανθεί, ότι τα σημερινά επίπεδα διάχυτης πολιτικής και κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι όχι μόνον υψηλότερα από τα αντίστοιχα που είχαν εκδηλωθεί το περασμένο καλοκαίρι, λόγω της κρίσης των πυρκαγιών (67%, διάγραμμα 1), στοιχείο ενδεικτικό και από μόνο του, ή ακόμη τα υψηλότερα της περιόδου 2004-2007, αλλά και τα υψηλότερα ολόκληρης της δεκαετίας.
Πλήττεται σημαντικά η πρωθυπουργική δημοτικότητα, χωρίς, ωστόσο, να ωφελείται από αυτό η παγιωμένη εικόνα του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Με βάση το σχετικό δείκτη (διάγραμμα 2), οι θετικές κρίσεις για τον Πρωθυπουργό υποχωρούν, ακόμη και σε σύγκριση με την περίοδο των πυρκαγιών, και καταγράφονται σήμερα στο 52%, (μηνιαία μεταβολή, -9%), ενώ οι αντίστοιχες του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο 49% (-2%). Ως προς τον τελευταίο, θα πρέπει να σημειωθεί, ότι με βάση τα στοιχεία του Βαρόμετρου της Public Issue, δεν προκύπτει η εικόνα «αποδόμησης», με υψηλά αρνητικά ισοζύγια δημοτικότητας, όπως αυτά που καταγράφονται σε άλλες πρόσφατες δημοσκοπήσεις.Αντιθέτως, ο επανεκλεγείς Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, δείχνει να συγκρατεί τα (παγιωμένα σε χαμηλά επίπεδα) ποσοστά κοινωνικής του απήχησης.
Αντίστοιχα σημαντική και γραμμική υποχώρηση καταγράφεται και στο δείκτη πρωθυπουργικής ικανότητας (διάγραμμα 3), ενώ άλμα σημειώνει, σε σύγκριση με την προεκλογική περίοδο, και η «αντιδικομματική» στάση (διάγραμμα 4). Το μερίδιο προτίμησης για τον σημερινό Πρωθυπουργό, δείχνει να υποχωρεί συνεχώς από το Σεπτέμβριο και προσεγγίζει σήμερα το 43%, ποσοστό που απέχει ελάχιστα από το κατώτατο της θητείας του (42%). Ωστόσο, και σε αυτό το πεδίο συγκριτικής αξιολόγησης, ο Γ.Παπανδρέου, δεν δείχνει να ωφελείται, επιδεικνύοντας σημεία καθήλωσης (27%, έναντι 26% το Νοέμβριο), με αποτέλεσμα η κοινωνική αποδοκιμασία των δύο αρχηγών να συνεχίζει από τον Οκτώβριο να κατευθύνεται στην απορριπτική στάση («κανένας από τους δύο» – διάγραμμα 3).
Τέλος, η πρώτη μετεκλογική εκτίμηση της πρόθεσης ψήφου, που δίδεται από την Public Issue (διαγράμματα 5 & 6), καταγράφει, σε σύγκριση με τις πρόσφατες εκλογές, απώλειες για τη ΝΔ, της τάξης της 1 εκατοστιαίας μονάδας (η επιρροή της εκτιμάται σε 41%), και αντίστοιχα κέρδη για το ΣΥΡΙΖΑ, η επιρροή του οποίου εκτιμάται σήμερα σε 6%. Το γεγονός αυτό, βεβαίως, δεν είναι άσχετο με τη σημαντική ενίσχυση της δημοτικότητας του απερχόμενου (πλέον) Προέδρου του, του κ.Αλαβάνου, ο οποίος στην τρέχουσα μέτρηση αναδεικνύεται στον πλέον δημοφιλή πολιτικό αρχηγό (54% θετικές κρίσεις).

Η εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ (38%) δεν δείχνει να υποχωρεί, όπως καταγράφουν άλλες μετρήσεις, αλλά φαίνεται να συγκρατείται στα επίπεδα των πρόσφατων εκλογών. Γεγονός, που σημαίνει, ενδεχομένως, ότι μετά τον εσωκομματικό «τραυματισμό» που προηγήθηκε της προεδρικής εκλογής, παραμένει στα ίδια επίπεδα συσπείρωσης. Η επιρροή των υπολοίπων σχηματισμών φαίνεται ότι παραμένει αμετάβλητη (ΚΚΕ 8%, ΛΑΟΣ 4%, Λοιπά 3% – διάγραμμα 5).
Με βάση την παρούσα εκτίμηση για την εκλογική επιρροή των κομμάτων, το προβάδισμα της ΝΔ από το ΠΑΣΟΚ δείχνει να συγκρατείται σε επίπεδα του 3%, λόγω κυρίως της αδυναμίας της αντιπολίτευσης να επωφεληθεί από την κοινωνική αποδοκιμασία της κυβερνητικής πολιτικής. Ωστόσο, με βάση τον ισχύοντα εκλογικό νόμο, με τον οποίο θα πραγματοποιηθούν και οι επόμενες εκλογές, το σημερινό ποσοστό επιρροής (41%) δεν εξασφαλίζει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, καθότι αντιστοιχεί μόνον σε 150 έδρες.
Οι αλλαγές που προωθήθηκαν το περασμένο έτος στην εκπαίδευση, από την κυβέρνηση, είχαν ως αποτέλεσμα την κοινωνική αποξένωση της Νέας Δημοκρατίας από τις νεότερες ηλικιακές ομάδες του εκλογικού σώματος, τάση που αποτυπώθηκε έκδηλα στην φυσιογνωσία της πρόσφατης εκλογικής της κοινωνιολογίας. Η σημερινή σύγκρουση για το ασφαλιστικό, με τη ζοφερή προοπτική της τρίτης ηλικίας που εισάγεται, φαίνεται να οδηγεί σε κοινωνική κινητοποίηση τις μεσαίες ηλικίες (45-54 και 55-64 ετών), κάτι που πιστοποιήθηκε και στην κοινωνική σύνθεση της τελευταίας απεργίας. Μια ενδεχόμενη αποξένωση της κυβερνητικής παράταξης και σε αυτά τα στρώματα δεν είναι σήμερα ορατό πως θα αντιμετωπιστεί, ή πως θα αντισταθμιστεί.