Greek Social Issues 2-2013
Το φαινόμενο της μετανάστευσης απασχολεί έντονα την ελληνική κοινή γνώμη. Οι συζητήσεις επικεντρώνονται κυρίως στον αριθμό των μεταναστών που ζουν στη χώρα, την εθνικότητά τους, και τη δυνατότητα συνύπαρξης με τους Έλληνες πολίτες.
Η κοινωνική διάχυση του μεταναστευτικού φαινομένου είναι δεδομένη και αφορά, γεωγραφικά, το σύνολο της χώρας. Στη μέτρηση της Public Issue για το 2012, 8 στους 10 πολίτες (81%) «αντιλαμβάνονται» στην περιοχή που κατοικούν την παρουσία μεταναστών (Διάγραμμα 1). Είναι αναμενόμενο ότι οι κάτοικοι της Πρωτεύουσας, όπου συγκεντρώνεται και ο μεγαλύτερος όγκος των μεταναστών, αντιλαμβάνονται ελαφρώς εντονότερα την παρουσία τους (83%), σε σχέση με τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης (77%) και της Υπόλοιπης Ελλάδας (80%) (Διάγραμμα 2).
Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία της Public Issue για την τελευταία δεκαετία (2003-2012), η γενική αίσθηση που έχουν οι Έλληνες, σχετικά με τον αριθμό των μεταναστών που ζουν στις γειτονιές τους, είναι ότι αυτός σταδιακά μειώνεται. Συγκεκριμένα, το ποσοστό πολιτών που «αντιλαμβάνονται» ότι στη γειτονιά τους υπάρχουν άνθρωποι άλλων εθνικοτήτων ή θρησκεύματος περιορίστηκε από 94% το 2003, σε 90% το 2006, 89% το 2009 και 81% το 2012 (Διάγραμμα 3). Η σταδιακή μείωση της ορατότητας των μεταναστών πιθανότατα συνιστά ισχυρή ένδειξη για την αποχώρηση ενός τμήματός τους από την Ελλάδα. Σε αρκετά μικρότερο βαθμό μπορεί να εξηγείται με όρους κοινωνικής αποδοχής του «Άλλου» («συνήθειας» ή εξοικείωσης με την παρουσία του).
Όσον αφορά την εθνικότητα των μεταναστών, με βάση τις υποκειμενικές εκτιμήσεις των ερωτωμένων προκύπτει ότι πολυπληθέστερη εθνική ομάδα εξακολουθούν να παραμένουν οι Αλβανοί (74%) και ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά οι Πακιστανοί (33%), οι Βούλγαροι (19%), οι Ρώσοι (9%), οι Ρουμάνοι (9%) και οι Αφρικανοί (7%) (Διάγραμμα 4). Ιδιαίτερη σημασία έχει η διαχρονική εξέλιξη του ειδικού βάρους κάθε εθνικής ομάδας. Περισσότερο αναλυτικά, την τελευταία 6ετία, η ορατότητα των Αλβανών μεταναστών μειώθηκε από 88% (2006) σε 74% (2012) και των Ρώσων από 16% σε 9%. Αντίθετα, παρατηρείται σημαντική αύξηση στην ορατότητα των Πακιστανών, από 18% σε 33% (σχεδόν διπλασιάστηκε) και των Αφρικανών από 2% σε 7% (υπερδιπλασιάστηκε – Διάγραμμα 5).
Η γεωγραφική κατανομή της ορατότητας των μεταναστών είναι, γενικά, αναλογική της αστικότητας του γενικού πληθυσμού της χώρας. Συγκεκριμένα, το 64% των μεταναστών συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα, το 14% στα ημιαστικά και το 22% στις αγροτικά. Ωστόσο, η γεωγραφική συγκέντρωση των διάφορων εθνικοτήτων παρουσιάζει σημαντική διαφοροποίηση.
Σχεδόν 9 στους 10 Αφρικανούς (89%), 8 στους 10 Ρώσους (83%), 7 στους 10 Πακιστανούς (71%) και 6 στους 10 Αλβανούς (61%) και Ρουμάνους (60%) έχουν συγκεντρωθεί στις μεγάλες πόλεις και γενικότερα στις αστικές περιοχές της χώρας. Αντιθέτως, η παρουσία των Βουλγάρων είναι διάχυτη σε όλη την επικράτεια, κυρίως όμως στις αγροτικές περιοχές, όπου καταγράφεται και το συγκριτικά υψηλότερο ποσοστό της συγκέντρωσής τους, μεταξύ όλων των εθνικοτήτων (37% – Διάγραμμα 6).
Η επικρατούσα άποψη των Ελλήνων, σχετικά με τους μετανάστες με τους οποίους συνυπάρχουν στην περιοχή κατοικίας τους, είναι ότι αυτοί δεν προκαλούν προβλήματα. Την εν λόγω άποψη αποδέχονται 8 στους 10 ερωτηθέντες (83% – Διάγραμμα 7).
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι το ποσοστό αυτό παρουσίαζε συνεχή υποχώρηση από το 2006 (88%), μέχρι και το πρώτο τετράμηνο του 2012 (77%), γεγονός που υποδηλώνει ότι στο ζήτημα της «εθνικής συνύπαρξης» είχε υπάρξει τάση επιδείνωσης της κατάστασης. Το κοινωνικό κλίμα δείχνει να μεταβάλλεται μετά την έναρξη της επιχείρησης «Ξένιος Δίας», οπότε και παρατηρείται συγκυριακή αναστροφή της τάσης (Διάγραμμα 8).
